Blue Monday, why are we feeling blue?
Deze Blue Monday is begonnen met het bijzondere en prachtig te aanschouwen verschijnsel van de rode bloedmaan, heb je ‘m gezien? Een WOW als cadeau van de natuur. En de dag trakteert ons verder op een stralend blauwe lucht en een zonnetje en een vrieskou die de schaatsliefhebbers onder ons al doet warmlopen.
Niks blue, ik voel energie en magie. En toch gaat die Blue Monday ergens over. Niet alleen marketing-wise heel slim gevonden, kopen geeft even een gevoel van geluk. We weten ook dat de maand januari met zijn grauwe grijzigheid meestal niet de grootste stimulans geeft om je blij en gelukkig te voelen. En dat deze maandag iets “wordt het nu nooit lente” in zich heeft, “januari duurt nog lang en dan februari ook nog”. Je gaat je er bijna vanzelf zwaar van voelen. En natuurlijk gaat dit over hoe het van binnen met je is, hoe het in je organisatie gaat. Dat bepaalt of grijs grijs is of dat je toch de kleurschakeringen leert herkennen en wilt en kunt zien.
Waarom willen we ons eigenlijk bezighouden met iets vluchtigs en ongrijpbaars als geluk? Weet je dat je kunt studeren op het rendement van geluk aan de Universiteit van Rotterdam? En dat Happy helemaal “hip” is. Happy, een teken dat we het goed hebben en bezig zijn met de finesses. Ook een teken dat we in de digitale en voortsnellende wereld weten waar het uiteindelijk over gaat, over blij zijn waar je bent, met wat je doet en hoe je het doet. Dat je er als werknemer weer toe doet. Employee Experience. Happy work places. Is dat geluk?
In Amersfoort richtte ondernemer Gerard van Vliet ooit een partij op die vanuit de politiek wilde staan voor waar het in zijn optiek eigenlijk echt om draait: gezondheid en geluk. En wat hoort daarbij? Vitaal zijn, bevlogen zijn over wat je doet en bezig zijn met wat je raakt. Niet de minsten betogen dat geluk een substantiële kapitale kracht heeft. Denk aan de voormalige premier van Bhutan, het enige land waar het Bruto Nationaal Geluk wordt gemeten. Of de Braziliaanse ondernemer Ricardo Semler, die een miljoenenbedrijf heeft opgebouwd door uit te gaan van eigen verantwoordelijkheid en autonomie van mensen. Uitgangspunt is dat een mens zuiver is en streeft naar geluk, niet alleen voor zichzelf maar ook voor anderen. Is het de armoede van onze rijkdom die ons weer laat zoeken naar waar het eigenlijk om gaat?
Radertjes in de machine
Denkend vanuit schaarste in plaats van overvloed heeft onze rijkdom inderdaad ‘arm’ gemaakt. Waar wij juist bij uitstek degenen zijn die in overvloed leven, zijn we in een rad van doemdenken terecht gekomen. Althans zo lijkt het. De geestelijke armoede vraagt een tegenwicht in een andere benadering van de maatschappij en onszelf daarbinnen. We zijn als de radertjes in de machine uit de film van Charlie Chaplin (Modern Times, 1936) als we ons niet bewust zijn van de keuzes die we kunnen maken. Dat we uit die radertjes kunnen blijven door te beseffen dat veel van dat doemdenken ‘slechts’ emoties zijn die we niet zelf zijn, maar die we anders kunnen labelen en los kunnen laten. Geluk is een keuze.
Guus, Dagobert of Donald?
Het verlangen naar meer leidt tot het ongemak van het geluk. Wie is er een mooier voorbeeld dan de stripheld Guus Geluk, voor het geluk geboren, maar zo bang geworden om dat kwijt te raken dat hij vasthoudt aan talismannen en geluksrituelen. Hij probeert bepaalde situaties krampachtig te vermijden om toch maar het grote geluk te kunnen handhaven. Zo is hij terechtgekomen in een verkramping en een karikatuur geworden van zichzelf. Is de antiheld en stuntelaar Donald Duck in onze ogen dan niet gelukkiger? Zeker als we hem vergelijken met oom Dagobert, rijk, rijker, rijkst, maar altijd alleen. Baden in je pakhuis met geld maakt je niet gelukkiger, wel eenzaam en altijd angstig, op zoek naar je verloren geluksdubbeltje. Wie wil je zijn?
Rijkdom van de armoede
I am because we are, UBUNTU, is een uitspraak van aartsbisschop Desmond Tutu, een van de krachtige waarden die wij als rijkdom zouden kunnen meenemen. Samen leven en werken voor en in je community biedt een heel andere warmte en zekerheid in de landen waar welvaart gemeten in geld en materie minder aanwezig is. Het is vanzelfsprekend dat je naast voor jezelf ook zorgt voor je naasten. De kracht van de stam of de tribe, zowel in familie- als in corporate verband; zijn we daar in ons drukke westen vaak niet naar op zoek? De kracht van verbinding, van de gedeelde passie en bevlogenheid en de zorg voor elkaar en het vermogen tot simpel genieten van wat is. De Djembé-spelers op de stranden van West-Afrika leven in het moment, ze genieten van hun muziek, de oude liederen, de vibe die de trommels en de muziek in hen losmaken. Het helpt ze om de zorgen van morgen te vergeten en in het moment te zijn. Zijn dat de elementen in “armoede” die rijk doen voelen en geluk laten ervaren? Kunnen wij nog wel loskomen van alle gedachten en emoties over een toekomst die we denken te kunnen beïnvloeden en maken? Is geluk maakbaar? Durven we iets van de eenvoudige rijkdom als in Afrika toe te laten?
“Life is what happens to you while you’re busy making other plans.” – John Lennon
Als geluk gaat over het nu en over genoeg en tevreden en als (werk)geluk en bevlogenheid ook te maken hebben met je kwetsbaar durven opstellen, misschien kunnen we de Spiegel dan eens de andere kant op laten kijken. Blijven we de Boze stiefmoeder van Sneeuwwitje die maar bevestiging zoekt dat zij de mooiste van het land is en haar geluk niet vond? Of durven we de schoonheid van de ander of van het andere toe te laten en te bekijken? Durven we niet rationeel alles weg te redeneren en proberen te maken zoals we het willen hebben, maar oprecht te kijken naar wat kan zijn en ons laten verrassen door wat is? Durven we de schoonheid van dingen en mensen weer te zien en daarmee ook die van onszelf? Niet bang (hoeven) zijn voor wat je denkt dat de ander van jou vindt, ervan uitgaan dat jij het goede in de ander, in het andere bedrijf, in de andere cultuur ziet en de ander jou ook zo zal benaderen. Daar gaat het om. Kwetsbaar durven zijn als leider en als individu.
Rendement van geluk
Steven Covey noemt in zijn boek ‘Het derde alternatief’ (Covey, 2014) een nieuwe uitkomst waar iedereen beter van wordt. Hij laat ons zien hoe we ons kunnen ontworstelen aan de greep van primaire, vaak irrationele standpunten, zodat we loskomen van linksom of rechtsom denken. Dit geeft kans op een echt waardevol leven, met compassie, saamhorigheid en wederzijds vertrouwen. Het echte derde alternatief kenmerkt zich – zo zegt hij – door energie, enthousiasme, plezier en een verdieping van de relatie met de mensen met wie je het gerealiseerd hebt. Dat maakt bevlogen. Zo kunnen we geluk, rijkdom en armoede ook vanuit verschillende perspectieven leren bekijken.
Ik geloof dat er ook een innerlijk verlangen naar het goede, naar zingeving en plezier in basis in de mens is. De bevlogenheid en het gevoel van geluk ontstaan als je hiermee bezig bent. En daarmee is geluk van mensen niet een middel tot winst, het rendement van geluk is dan groei van het individu, de organisatie en de samenleving.
Dus ook op een dag als vandaag je eens extra richten op de klavertjes vier die door je organisatie heen dwarrelen, je diamantjes echt zien en met elkaar werken aan een happy werkomgeving. Happy Blue Monday!
Margreet Oostenbrink is mede-oprichter van Flow2Move, een bedrijf wat echt werk maakt van uw talent.
Vind ons op www.flow2move.nl of volg ons via LinkedIn https://www.linkedin.com/company/flow2move/